W Polsce wciąż najczęściej wybieranym sposobem posadowienia budynków jednorodzinnych są ławy fundamentowe. Jest to rozwiązanie, które ma swoje zalety i pod pewnymi względami jest nawet lepsze od płyty fundamentowej. Trzeba jednak pamiętać, że równie ważnym elementem jest ściana fundamentowa, która przenosi obciążenia na ławę. Niewłaściwie wykonana może prowadzić do zawilgocenia ścian, a nawet przemarzania, które skutkuje poważnymi awariami.
Wykonanie ław fundamentowych nie nastręcza zwykle wielu problemów wykonawcom. O ile grunt zostanie właściwie zagęszczony, a same ławy dobrze wytyczone, ten etap przebiega bez komplikacji. Kolejnym krokiem jest wykonanie ścian fundamentowych, które powinny być nie tylko bardzo dokładnie wymurowane, ale także zaizolowane przeciwwilgociowo. Przed efektami błędów w tym zakresie można się jednak częściowo zabezpieczyć, wybierając odpowiedni materiał. Do najpopularniejszych rozwiązań stosowanych na ściany fundamentowe należą:
Jednym z najbardziej trwałych rozwiązań jest oczywiście ściana monolityczna. Prawidłowo wykonana gwarantuje szczelność i wysoką wytrzymałość. Trzeba jednak pamiętać, że jest to rozwiązanie relatywnie drogie i nastręczające wiele problemów wykonawczych. Wymaga także rozważenia przerw dylatacyjnych. Pozostałe rozwiązania bazują na elementach murowych i różnią się zarówno wytrzymałością, jak i izolacyjnością termiczną czy szczelnością.
Bloczki betonowe, czyli tradycja w odwrocie
Jednym z najtańszych jeśli nie najtańszym rozwiązaniem ściany fundamentowej jest wymurowanie jej z bloczków betonowych. Standardowym typem bloczka jest bloczek M6 o wymiarach 380x250x120 mm i wytrzymałości od 15 do 25 MPa. Poza niską ceną, bloczek betonowy ma niestety sporo wad. Przede wszystkim przy niewielkich wymiarach jest ciężki (waży nawet ponad 27 kg), przez co murowanie jest czasochłonne. Dodatkowo zużycie zaprawy jest duże, a miejsca połączeń w sposób naturalny są podatne na podciąganie kapilarne wód gruntowych. Dlatego tak ważne jest odpowiednie zaizolowanie ściany fundamentowej z bloczków betonowych.
Przed przystąpieniem do układania izolacji pionowej ważne jest, by ściana była odpowiednio wyrównana. Zalecane jest nawet tynkowanie jej przed ułożeniem powłokowej izolacji bitumicznej (np. dysperbit). Sam bloczek betonowy, choć w wariancie 25 MPa cechuje się niezłą szczelnością, przy długotrwałym oddziaływaniu wilgoci potrafi nie tylko wchłonąć sporo wody, ale także ją zatrzymać, a nawet podciągnąć kapilarnie w kierunku ściany pierwszej kondygnacji naziemnej. Stąd bardzo istotne jest właściwe wykonanie izolacji poziomej odcinającej zarówno na ławie, jak i w miejscu łączenia ściany fundamentowej ze ścianą parteru. Poza wspomnianymi wadami bloczki fundamentowe mają wysoką wytrzymałość, co zachęca inwestorów szukających bardziej budżetowych rozwiązań.
Bloczki keramzytobetonowe – dwukrotnie mniej murowania
Rozwiązaniem zdecydowanie lepszym od bloczka M6 są bloczki keramzytobetonowe. Co prawda cechują się zwykle niższą wytrzymałością na ściskanie, która waha się od 5 do 15 MPa, jednak w przypadku budownictwa mieszkaniowego do 2-3 kondygnacji są więcej niż wystarczające. Są to również bloczki betonowe, w których jednak istotną część stanowi kruszywo lekkie – keramzyt. Jego zastosowanie całkowicie zmienia właściwości bloczka, który staje się mniej szczelny, ale jednocześnie przestaje zatrzymywać wodę i nie podciąga wilgoci kapilarnie. Dzięki temu jedynym miejscem, w którym mógłby proces podciągania wilgoci z gruntu zachodzić, są spoiny pionowe. W przypadku najlepszych rozwiązań na bazie keramzytobetonu (jak np. bloczek Liatop Start) zastosowano pióro i wpust, co nie tylko przyśpiesza murowanie, ale i wyklucza podciąganie kapilarne przez spoinę pionową.
Dla wykonawcy największą zaletą bloczka keramzytobetonowego fundamentowego jest szybkość murowania. Standardowy bloczek waży podobnie lub nawet mniej niż bloczek M6, ale jest dwukrotnie większy. Dzięki temu wymurowanie takiej samej ściany fundamentowej trwa dwukrotnie krócej. Możliwość murowania na zaprawę cienkowarstwową oraz znaczna powierzchnia boczna bloczka sprawiają, że łatwiej jest na takiej ścianie układać izolację przeciwwilgociową. Jeżeli tylko nie występują obiektywne przeciwskazania w postaci bardzo dużych obciążeń lub szkód górniczych, to bloczki keramzytobetonowe będą znakomitym wyborem.
Pustaki szalunkowe, czyli monolityczny fundament bez szalowania
Rozwiązaniem pośrednim pomiędzy ścianą monolityczną betonową a ścianą z bloczków keramzytobetonowych jest fundament z pustaków szalunkowych. Samo wykonanie ściany szalunkowej jest podobne do murowania ściany z bloczków na bazie keramzytu. Wymiary są podobne, natomiast waga przy zastosowaniu keramzytobetonu wyraźnie mniejsza (do 16 kg), dzięki czemu prace murarskie są mniej uciążliwe. Dobrze zaprojektowane pustaki szalunkowe pozwalają na swobodne prowadzenie zbrojenia zarówno pionowo (np. pod trzpienie żelbetowe), jak poziomo (np. konstruowanie wieńca w poziomie pod ścianą pierwszej kondygnacji).
Budowa pustaka zapewnia także swobodny przepływ mieszanki betonowej, dzięki czemu końcowa wytrzymałość ściany fundamentowej jest bezpośrednią pochodną klasy zastosowanego betonu. Zaleca się wypełnianie ściany z pustaków szalunkowych betonem klasy C20/25 lub wyższej. Jest to rozwiązanie, które sprawdzi się również w przypadku ścian piwnic, a możliwość ukrycia zbrojenia trzpieni żelbetowych w szalunku to znaczne ułatwianie dla wykonawców.
Na fundamentach nie warto oszczędzać
Choć różnice w cenie rozważanych materiałów są spore, to w przypadku ściany fundamentowej naprawdę nie ma co oszczędzać. Liczba elementów murowych niezbędna do wykonania typowej ściany fundamentowej jest na tyle niewielka, że niższa cena jednostkowa nie przełoży się na oszczędność istotną w skali inwestycji. Tymczasem zastosowanie materiałów wysokiej jakości zagwarantuje nam trwałość i bezpieczeństwo. Jest to szczególnie istotne w przypadku ścian fundamentowych, ponieważ ewentualne usterki nie staną się widoczne od razu, a prace naprawcze są skomplikowane i pochłoną znaczne fundusze. Wykonanie iniekcji czy też podcinki to rozwiązania skuteczne, ale generujące koszty zupełnie niewspółmierne do różnicy w cenie między najdroższym a najtańszym typem ściany fundamentowej.
Także izolacja przeciwwilgociowa ściany fundamentowej powinna być jedną z ostatnich rzeczy, na których będziemy ciąć koszty. Integralność, trwałość, wytrzymałość i odporność na działanie wód gruntowych to warunki konieczne, by fundament i przyziemie naszego domu funkcjonowało bezawaryjnie przez dekady, a nawet setki lat.
Inni przeczytali również:
